Dilan Polat Olmasaydı Öğrenemezdik! Az Bilinen 12 Kara Para Aklama Yöntemi
Son haftalardır gündemimiz sadece Dilan Polat ve ailesi oldu… Kara para aklama ve daha birçok kabahatten gözaltına alınarak sorguya alınan ailenin son durumu ise merak konusu. Tüm bunlar gündemi bu kadar meşgul ederken biz de kara para aklamanın nasıl gerçekleştiğini başka yöntemlerle anlatıyoruz!
Kara para, yasa dışı yollardan kazanılan paradır. Bu nedenle kara parayla büyük harcamalar yapılamaz. Gerekçenin genel amacı; Yasa dışı faaliyetlerden elde edilen gelirlerin, yasal yollardan elde edilmiş gibi finansal sisteme sokulması, diğer bir ifadeyle bu gelirlerin yasa dışı faaliyetlerden elde edildiği gerçeğinin gizlenmesi. Kara para aklamanın çok çeşitli teknikleri vardır. Bunlardan en bilinenlerini Maliye Bakanlığına bağlı MASAK’ın internet sitesinden derledik.
Kaynak: MASAK
Gösterileriyle hayatımıza giren ve her şeyiyle olay olmaya devam eden Dilan Polat, büyük bir kaos yarattı. Toplam 80 şubesi bulunan Dilan Polat, son yıllarda Türkiye’nin en tanınmış güzellik merkezi sahibi haline geldi.
Hayatlarının giderek lüksleştiği, zenginleştikleri gözden kaçmadı. Ama zaten bu zenginliği saklamaya hiç niyetleri yoktu. Tüm bu olayların kırılma noktası ise Dilan Polat’ın bir dergi programına katılmasıyla yaşandı.
Bu programdan sonra Dilan Polat ve ailesi için hiçbir şey eskisi gibi olmadı. MASAK, programdan kısa bir süre sonra harcamalarını sık sık dile getiren Dilan Polat hakkında soruşturma başlattı.
Kara para aklama, naylon şirketleri ve daha fazlası… Bütün bunlar birer birer belgelenmeye başlarken, gözaltılar da başladı. Geçtiğimiz hafta Dilan Polat, Engin Polat ve Sıla Doğu gözaltına alınmıştı.
Bütün bunlar olup biterken, kara para aklamanın başka hangi yöntemleri olduğuna bakalım.
Maliye Bakanlığına bağlı MASAK’a göre bu formüller şöyle sıralanıyor:
1. Ülke dışına fiziki para kaçakçılığı
Bu yöntem, suç gelirlerinin, kazanıldığı ülkeden fiziki olarak, bu ülkedeki katı düzenlemeler nedeniyle fonların hızlı bir şekilde yatırılabileceği, kısacası kontrol eksikliğinin olduğu başka bir ülkeye nakledilmesi işlemidir. veya işbirliğine uygun kuruluşlar var. Offshore merkezleri bu tür paraların gidebileceği uygun yerlerdir.
Fiziki olarak ülke dışına çıkarılan para hâlâ nakit halinde ama en azından bir ölçüde kaynağından uzaklaşmış durumda. Daha sonra gittiği ülkede bir dizi işlemden geçerek birçok ülkeyi dolaştıktan sonra, ilk geldiği ülkeye aklandıktan sonra getirilebiliyor. Kabahat gelirleri kara, hava veya deniz yoluyla fiziki olarak yurt dışına çıkarılabilir.
Ülkemize para transferleri de nakit transferi yoluyla yapılmaktadır. Ancak bu durum, ihracat yapılan bazı ülkelerde (Doğu Avrupa ülkeleri ve bağımsızlığını yeni kazanan Türk cumhuriyetleri gibi) bankacılık sistemlerinin yetersiz ve/veya çok fazla kurulla çalışmasından kaynaklanmaktadır. Nitekim bu ülkelerde komitelerin yüzde 30’a varan kısmının bankalar tarafından alındığı belirlendi. Ancak ihracat geliri olarak beyan edilen ve fiziki olarak sınırdan geçirilen tutarlara ilişkin araştırmaların yapılması ve beyanların doğruluğunun araştırılması gerekmektedir.
2. Şirinleme yöntemi
Ülkeden ülkeye farklılık gösterse de bahis düzenlemelerinin yapıldığı ülkelerde belirli fiyatların üzerindeki nakit işlemlerinin raporlanması gerekmektedir. Bu limit ABD için 10.000$’dır. (Ülkemizde değişiklik yapılmadan önce 4208 sayılı Kanunun Uygulamasına İlişkin Yönetmeliğin 8 inci maddesi hükümlerine göre; yükümlüler, maddede yazılı olan her türlü işlemin hangi tutarda gerçekleştiğini MASAK’a bildirmekle yükümlüydüler.) Bir tarafın aracılık ettiği ve aracılık ettiği tutar 5 milyar lira veya karşılığı dövizi aşmıştır.Bu tutar yaklaşık olarak 20.000 ABD dolarına tekabül etmiştir.) Bildirim zorunluluğunun ortadan kaldırılması amacıyla mevcut fonlar bu limite yakın tutarlara bölünerek birçok kişi tarafından yatırılmıştır ( Şirinler) birçok bankaya veya aynı bankanın farklı şubelerine aktarılabilir.
Kaba bir hesapla örneğin 20 kişi bir bankaya veya farklı şubelerine 9.000 dolar yatırsa, günde 180.000 dolar, 10 günde ise 1.800.000 dolar yatırılacaktır. Aynı işlem başka bir bankada aynı kişiler tarafından yapılsa bile bu, nakit bildirim zorunluluğu olmaksızın 10 gün içinde bankaya 3.600.000 dolar tutarında bir bedelin yatırılması anlamına geliyor. (Bu durum sadece nakit işlem bildiriminin önüne geçer, aksi takdirde herhangi bir şüpheli durumda şüpheli işlem bildirimi yapılabilir.) Para budur. Form sisteme girilir (Yerleştirme aşaması). Bu şekilde sisteme girilen para, banka çeki, havale veya fiziki olarak ülke dışına çıkarılabilir.
3. Yapılandırma yöntemi
Slideplayer.biz.tr
Eldeki parayı küçük miktarlara bölerek bankaya yatıracak çok sayıda kişi (şirin) bulmak her zaman mümkün olmayabilir. Bu durumda kişi sayısı yerine işlem sayısını artırarak bildirimin önüne geçmek mümkün olabilir.
Bu yöntemde bildirimi önlemek veya iz bırakmamak için tekrar çalıştırma işlemlerini bölme tekniği kullanılır. Çok yüksek fiyatlara dayalı bir süreç, küçük fiyatlara dayalı birçok sürece bölünür. Başka bir ülkedeki örnekte ise 29 milyon dolarlık bir bedel Ekvador’a aktarılarak her biri ortalama 600 dolar tutarında 40.000’den fazla işlemle aklandı.
Fragmantasyon sistemini sevimli yöntemle karşılaştırmak mümkün; Çünkü her ikisinde de yüksek fiyatlar, düşük fiyatlara bölünerek işleme tabi tutuluyor. Her ikisinin de amacı nakit işlem bildirimlerinden kurtulmak ve dikkat çekmemektir.
4. Vergi cennetleri (açık deniz)
Offshore bankacılığı için yürüttükleri süreçlere ve bulundukları yerlere göre çeşitli tanımlamalar yapılmaktadır. Bunlar özetle:
Yurt dışından elde edilen fonların yeniden kullanılmasını amaçlayan, ülkede bankacılık sektörüne yönelik düzenlenen tüm yasa ve yönetmeliklerin dışında kalan, yabancı bankacılığın dışında, bir tür serbest bölge bankacılığı olarak anılabilir.
Kapsamlı bir tanım vermek gerekirse offshore bankacılığı; “Ülke dışından elde edilen fonların şartlara bağlı olarak ülke dışında veya ülke içinde kullanılması, uluslararası vatansız paraların fon fazlası olan merkezlerden fon açığı bulunan merkezlere aktarılması gibi finansal hizmetleri sağlar. Merkezlerin serbest bölgelerde kurulması ve ülke içindeki bankacılık sisteminin tabi olduğu yasal düzenlemelerin kapsamı dışında tutulması.” Getirdiği maddi ve hukuki avantajlar sayesinde cazip çalışma koşullarının sağlandığı bir bankacılık türüdür” dedi.
Offshore bankalar özel bankalar değil, temel olarak mevduat topluyor, kredi sağlıyor ve diğer bankalar gibi emanet işlemlerini yürütüyorlar.
Diğer bankalardan ayıran özellikler
Offshore bankalar, bulundukları ülkede geçerli olan para biriminden farklı bir para biriminde işlem yaparlar.
Zorunlu olmamakla birlikte ağırlıklı olarak yurtdışında yerleşik kişi ve kurumlarla işlem yapmaktadır.
Genellikle iç mali piyasanın tabi olduğu birçok kısıtlama ve kontrolden muaftır.
Sıkı gizlilik uygulanır.
Faiz oranlarının belirlenmesinde özgürlük vardır.
Belirli bir likidite veya likidite oranının uygulanmaması ve zorunlu karşılıkların yatırılmaması durumudur.
Dolaysız vergi olarak tahsil edilen gelir ve kurumlar vergileri kaldırılıyor veya çok düşük seviyelere indiriliyor.
Bankaların müşterilerine ödedikleri faizler veya bankalararası işlemlerden kaynaklanan faizler üzerinden stopaj vergisi uygulanmamakta olup, yerli bankaların tabi olduğu kambiyo kısıtlamalarına da tabi değildir.
Vergi cennetleri müşteri çekmek için neler sunuyor?
Güvenlik
politik istikrar
Vergi yok (sıfır veya sıfıra yakın)
Sermaye hareketlerinde tam serbestlik
Coğrafi olarak gelişmiş ülkelere yakın
Gerekli altyapı (telekomünikasyon, ulaşım, konaklama)
Uzman işçi veya kurum (vergi danışmanları, avukatlar vb.).
5. Önden (kağıt üzerinde) veya hayali şirketler
Bu şirketler herhangi bir ticaret veya üretim faaliyetinde bulunmamakta ve genellikle sınır ötesi merkezlerde kurulmaktadır. Yukarıda bahsedilen token şirketlerinden farklıdırlar; Sahte şirketlerde aklama amacı olsa da yasal bir faaliyet ve iş yeri vardır. Bu şirketlerin sadece kağıt üzerinde var olduğu (kısa masaları, kasaları, adresleri olan şirketler) olduğu ve kurulma amacının ayrılma aşamasında fon transferlerini bu şirketler üzerinden geçirerek inceleme ve kontrol sırasında takip edilmesini zorlaştırmak olduğu ortaya çıktı. Gizlilik yükümlülüğü nedeniyle ortakları dahi öğrenilemeyen bu firmaları diğerlerinden ayırmak zordur. Birçok sınır ötesi merkezde paravan şirket kurmak için birkaç yüz dolar yeterlidir.
6. Otomatik finansman borç sistemi (Geri Kredi)
Bu yöntemde finansal kurumlar aracılığıyla offshore merkezlere aktarılan suç gelirleri, sahibine kredi olarak iade ediliyor. Süreçleri şu şekilde sıralayabiliriz:
Suç gelirlerini aklayacak kişi, suç gelirlerini ve masraflarını offshore merkeze, orada faaliyet gösteren A bankasına yatırır (daha sonra bu parayı başka bir ülkedeki B bankasına aktarabilir).
Daha sonra kendi ülkesindeki C bankasına başvuruyor ve A bankasındaki (veya B bankasındaki) hesabını teminat göstererek kredi talebinde bulunuyor. C Bankası ona bu krediyi veriyor.
Aklayıcı, aldığı krediyle istediği yatırımı yapar (otel satın alabilir vb.).
C bankasına verdiği krediyi geri ödemiyor. C bankası bu kişinin A (ya da B) bankasındaki parasına el koyup ülkeye geri getiriyor.
Dolayısıyla bu kişinin suç gelirlerinin otel veya başka bir yatırım şeklinde aklandığı görülüyor.
7. Döviz Büroları
Birçok ülkede bulunan bu nakit temelli kurumlarda para değiştiriliyor. Bunun istismara açık yönleri var:
Suç gelirlerinin eldeki parayla takas edilmesiyle gelirin kaynağından bir ölçüde uzaklaştırılması sağlanabilmektedir.
Küçük banknotlar büyük banknotlara çevrilebildiği gibi eldeki para birimleri de başka para birimlerine çevrilebilmektedir. Bu, finansal sisteme entegre edilmesini kolaylaştırabilir.
Nakit karşılığında bazı finansal araçları (seyahat çeki, euro çeki, şahsi çek gibi) verebilirler.
Ülkemizde bu durum söz konusu olmasa da bazı ülkelerde döviz büroları para transferi yapabilmektedir.
Bu, sıkı kontrol ve muhasebe gerekliliklerine tabi olmadıkları için değerli avantajlar sağlayabilir.
Döviz bürosu sahibi olmak banka sahibi olmaktan çok daha kolaydır. Mesela İngiltere’de bu konuda neredeyse hiçbir prosedür yok.
Döviz büroları suçlularla işbirliği yapabilir. Suçludan aldığı parayı kendi adına açılmış bir banka hesabına yatırıp oradan transfer ederek aklama sürecine katkıda bulunabilir.
8. Kumarhaneler ve Kumarhaneler
Kumarhaneler kredi açmak, vadesini uzatmak, kiralık kasa sağlamak, çekleri ciro etmek ve hatta para transferi yapmak gibi birçok finansal işlemi gerçekleştirebilmektedir. Aklayıcılar kumarhaneye çok büyük miktarlarda nakit yatırabilir ve herhangi bir bildirimde bulunulmamasını talep edebilir. Artık casino çekleriyle istediğiniz zaman para çekebilecek veya transfer edebileceksiniz. Kumarhaneler için bildirim zorunluluğu olduğundan bazı durumlarda kabahat gelirleri, bildirim bedelinin altında dikkat çekmeden chip’e çevrilebilmektedir. Ayrıca casino sahipleri ile işbirliği yapılarak suç gelirlerinin kumar parası olarak gösterilmesi veya raporlama limitinin üzerindeki paranın bir defada yatırılması da mümkün olabilecektir.
9. Nakit kullanan işletmeleri işletmek (Şirketleri göster)
Bu teknikte hamburgerci, simitçi, benzin istasyonu gibi nakit akışı yoğun olan işletmeler kuruluyor. Bu işyerleri gerçek işyerleri olabileceği gibi hayali bir şirket yani ofisi olan ancak iş yapmayan bir şirket de olabilir. Bu tür işletmelerin tercih edilmesinin nedeni muhasebe kontrollerinin oldukça zor olmasıdır. Yani ne kadar akaryakıt, ne kadar hamburger ya da simit satıldığını tespit etmek neredeyse imkansız. Dolayısıyla yasa dışı kaynaklardan gelen fonlar bu işletmelerden elde edilen gelirlere karışabilir.
ABD’de uyuşturucu kaçakçılarına ait pizza mağazaları zinciri aracılığıyla uyuşturucu gelirlerinin bu yöntemle aklandığı belirlendi.
10. Uydurma fatura (hayali ihracat)
80’li yıllarda ülkemizin gündemini uzun süre meşgul eden ve esas olarak haksız vergi iadelerinde kullanıldığı için eleştirilen hayali ihracat aklama sürecinde de kullanılabilir. Buna göre değeri çok düşük olan veya değeri olmayan bir mal ihraç edilmiş olarak gösterilmekte ve buna göre fatura kesilmektedir. (Bu faturalar ya malın değerini oldukça yüksek gösteren yanıltıcı faturalar olabilir ya da tamamen aklanan tutara karşılık gelen sahte faturalar olabilir ancak ikinci durumda tespiti daha kolay olduğundan risk daha yüksektir.) Örneğin; Gerçek fiyatı 50 bin dolar olan bir ürün için 500 bin dolarlık fatura, 450 bin dolar ödeniyor. Dolar ihracat geliri olarak sunulabilir ve aklanabilir. İhracatın yapıldığı ülkede faaliyet gösteren şirket, yasal olarak faaliyet gösteren bir şirket, taklit şirket veya paravan şirket olabilir.
İthalat için de benzer bir durum yapılabilir. Bu durumda yurt dışından 10 bin dolara satın alınan bir mal, yurt içi aklamada kullanılan şirkete 300 bin dolara satılabilecek. Böylece ortadaki fark ortadan kalkıyor. Bu işlem yurt içinde de yapılabilmektedir.
11. Alternatif para transfer sistemleri (hawala vb.)
Sistem kısaca şöyle işliyor: Diyelim ki bir İranlı ABD’den ev almak istiyor. Ancak İran’dan büyük miktarlarda para çıkarmak büyük bir sorun. Bu nedenle İranlılar, Hawala işinde uzmanlaşmış ancak bu işi perakende satış veya döviz bürosu adı altında yürüten aracılara ulaşıyor. Bu, aracıya ABD’de ne kadar para teslim etmek istediğini ve kime teslim etmek istediğini söyler. Komisyoncu, ABD’deki ortağı olan komisyoncuyu arar ve ölçüm ve alıcı bilgilerini verir. ABD’de parayı alacak kişi, genellikle telefonla kendisine gönderilen şifreyle birlikte, aracının ABD’deki işyerine masrafı ve şifreyi ibraz eder. Komisyoncu istediği ölçüyü kasasından alıcıya verir. Bu işi yapan aracılar genel olarak %0,5-1,5 komisyonla çalışmaktadır. Kaynak: Rüştü Yücel
12. İnternet bankacılığı ve elektronik para
Burada genel olarak bahsettiğimiz aklama formülleri bunlarla sınırlı olmayıp, gelişen teknoloji ve değişen şartlara göre yeni teknikler ve prosedürler geliştirilmektedir. Bu yöntemler, aklama faaliyetinin gerçekleştirileceği ülkede soruşturma ve kontrolün az olduğu veya takibin zor veya imkansız olduğu alanlarda yoğunlaşmaktadır. Karapara aklamada dünyada yeni gelişen trend, kullanıcılarına geniş bir anonimlik sunan ve kimliklerini açığa vurmayan internet bankacılığı ve elektronik paranın aklama faaliyetlerinde kullanılmasıdır.
